Дьоҕур диэн тугуй? Дьоҕур диэн айылҕаттан бэриллибит талаан, ол эбэтэр туһалаах, наадалаах хаачыстыба буолар. Онтон удьуор утума диэн киһи талаана көлүөнэттэн көлүөнэҕэ бэриллэрин этэбит. Биһиги биир дойдулаахпыт, саха норуотун биллиилээх суруйааччыта, тылбаасчыта, хомоҕой тыллаах хоһоонньута Илья Дорофеевич Винокуров – Чаҕылҕан (31.07.1914-09.09.1952 сс.) бэрт кылгас, ол эрээри айымньылаах, чаҕылхай олоҕу олорон ааспыта. Кинини “фронтовик-поэт”, “ыарыаһыт-поэт” диэн төрөөбүт норуота таптаан сүрэхтээбитэ. Чаҕылҕан баара-суоҕа 38 сааһыгар диэри олорбута, ол эрээри кини бэйэтин норуотугар баай ис хоһоонноох кылааты хаалларбыта. Айымньылара саха тыллаах дьон сүрэҕэр эрэ буолбакка, атын омук сүрэҕэр эмиэ чаҕылыйбыта.
Талааннаах киһиттэн талааннаах киһи төрүүр диэн этиигэ, Илья Чаҕылҕан айар дьоҕура бэйэтин ыччаттарыгар күүскэ бэриллибитэ. Кини кэнчээри ыччаттарын ортолоругар айар дьоҕуру утумнаабыт сыдьааннара аҕыйаҕа суохтар.
Музейбыт иһинэн үлэлиир И.Д. Винокуров-Чаҕылҕан аатынан литературнай отдел сэбиэдиссэйиттэн Анна Семеновна Николаеваттан Чаҕылҕан сыдьааннарын туһунан билистибит. Ол курдук, эһиэхэ күндү ааҕааччыларбытыгар билиһиннэрдэххэ, Илья Чаҕылҕан бастакы кэргэниттэн Ольга Францевна Петровскаяттан уола Винокуров Артур Ильич (1934-2016 сс.) СР суруналыыстарын сойууһун чилиэнэ, биллиилээх фотограф этэ. Кини саха суруйааччыларын иконографияларын хомуйан литератураҕа сүҥкэн суолталаах үлэни оҥорон хаалларбыта. Артур Ильич кыыһа Лена Артуровна юрист идэлээх, Дьокуускайга олорор, онтон уола Илья Артурович аҕатын туйаҕын хатаран биллиилээх фотограф.
Илья Чаҕылҕан иккис кэргэниттэн Ольга Пантелеймоновна Полякова-Винокуроваттан уола Леонид Ильич Винокуров (1947-1975 сс.) эмиэ айар талааннааҕа. Кини Москватааҕы А.В. Луначарскай аатынан ГИТИС опера режиссерун идэтин баһылаабыта. Дьокуускайга опера уонна балет театырыгар сүрүн режиссерунан бэрт таһаарыылаахтык үлэлээн иһэн 28 эрэ сааһыгар суорума суолламмыта. Киниттэн икки кыыс хаалбыта. Елена Леонидовна Винокурова – Иванова Дьокуускайга ахсаан эйгэтигэр үлэлиир, онтон Ольга Леонидовна Винокурова диэн кыыһа Москватааҕы В.И. Суриков аатынан художественнай институту ситиһиилээхтик бүтэрэн, Санкт-Петербург куоракка нуучча түмэлигэр үлэлиир. Елена Леонидовна кыыһа худуоһунньук идэлээх.
Онон Илья Дорофеевич Винокуров – Чаҕылҕан айар талаана ыччат дьонугар араас хайысхаҕа бэриллэн удьуор утумун салҕыыллар.
Мария Петрова
